Barth & Ineke go Baltics, Finland & Sweden

Vroeg op, want we willen rond negenen bij de Irbene Radiotelescoop zijn. Dit is een van de meest prominente en historisch belangrijke radiotelescopen ter wereld. De officiële naam van de telescoop is RT-32, waarbij "RT" staat voor "Radiotelescoop" en "32" verwijst naar de 32-meter diameter van de parabolische schotel.

De constructie begon in de jaren 1970 toen Letland nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. Het primaire doel was om de Sovjet-militaire en ruimteverkenning te ondersteunen. Naast de 32-meter schotel stonden er ook nog twee kleinere 16-meter telescopen. De telescoop speelde een cruciale rol bij het volgen van ruimtevaartuigen en satellieten, evenals het uitvoeren van radioastronomisch onderzoek. Maar met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid werden de schotels tijdens de Koude Oorlog ook door de KGB gebruikt om communicatie tussen Europa en de VS af te luisteren.

Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie verminderde de militaire rol van de telescoop en werd het toegankelijk voor civiel wetenschappelijk onderzoek. Tegenwoordig wordt het voornamelijk gebruikt voor radioastronomie, waarbij het hemellichamen en fenomenen observeert die radiogolven uitzenden, zoals pulsars, quasars en de kosmische achtergrondstraling.

Sinds 2019 is er ook een LOFAR (Low- Frequency Array) station gevestigd. De data die dit LOFAR station (en alle andere stations in Europa) binnenhaalt wordt in een groot datacentrum in Groningen verwerkt.

Het oude deel is te bezichtigen. Als we er aankomen blijken we de eerste bezoekers en worden we begroet door een man die de gids blijkt te zijn. We kunnen zelf wat rondlopen maar voor 30 euro kunnen we een begeleide tour van een uur over het terrein maken én mogen we overal naar binnen. We kiezen natuurlijk voor de tour.

Als eerste lopen we naar de oude 16-meter schotel. In 1994 is deze van haar basis gehaald en dit gebouw mogen we bezoeken. Onderweg er naartoe komen we langs de resten van het voormalige techniek gebouw, dat twee jaar geleden opgeblazen is omdat het onveilig werd.

In de basis van de schotel is nu een soort van museum gevestigd met wat oude Russische spullen die her en der vandaan gehaald zijn. Dat deel was minder interessant dan het feit dat we via steile smalle metalen trapjes naar het huidige dak mogen klimmen, dus de plek waar eerst de schotel bevestigd was. Vanaf hier is ook de 32-meter schotel in de verte goed te zien boven de boomtoppen. Ook kijk je vanaf hier op de oude schotel.

Na wat hachelijke klimpartijen terug naar beneden lopen we naar de oude schotel waar we ook op mogen klimmen. En zo kunnen we dus zeggen dat we midden op een radiotelescoopschotel hebben gestaan!

Het laatste deel gaat naar de grote schotel. Maar niet over de grond maar onder de grond. We lopen naar een verscholen deur waarna onze gids deze opent en meldt dat we zonder hem én zonder licht door de 600 meter lange tunnel moeten lopen. Hij sluit de deur weer achter ons af en belooft ons aan de andere kant weer op te wachten. Dat hopen we dan maar. We mochten van hem niet naar rechts gaan vlak na de ingang, wanneer we dat toch doen zien we wat er gebeurt met bezoekers die zich niet aan de regels houden ;-)

We gebruiken onze iPhones om onszelf een beetje bij te lichten. Tijdens het lopen vragen we onszelf af hoe lang het zou duren voor ze ons zouden gaan zoeken als onze gids niet aan de andere kant zou staan. Er zijn twee mensen die weten waar we naartoe gaan. En zouden ze ons dan sowieso op tijd terugvinden? Gelukkig staat onze gids (in het donker, waarschijnlijk voor het schrikeffect - helaas voor hem -) bij de uitgang op ons te wachten.

Vanaf hier kijken we vol tegen de 32-meter schotel aan. Er werken hier geen wetenschappers, die doen hun werk van afstand van over de hele wereld. Er zijn wel dagelijks monteurs aanwezig om de boel draaiende te houden.

Dit was het einde van de tour. Het was een geweldig staaltje "urbexen" wat we met de gids hebben mogen doen deze ochtend!

Als we van het terrein afrijden stoppen we nog even bij de leegstaande flatgebouwen van het voormalige Russische personeel van de basis dat daar met hun gezinnen woonde.
Er zaten crèches, scholen en winkels in de nu leegstaande gebouwen. Er overvalt ons een ‘Last of Us" gevoel als we zien hoe de natuur langzaam maar meedogenloos het beton weer overneemt.

We rijden de 40 minuten terug naar Kolka om Ruth en Steve op te halen die lekker hebben uitgeslapen. Na een bak koffie gaan we op weg.
Na een kilometer of tien zie ik weer twee kraanvogels staan, vlak bij de weg. Het duurt even voor we een plek vinden waar we kunnen keren, en als dat eindelijk gelukt is en we aan komen lopen vliegen ze weg. Waar ik dieren gewoonlijk heel voorzichtig benader was ik nu te gretig en ze vliegen weg. We horen ze in de verte nog roepen, of lachen ze ons uit?

De dorpjes waar we doorheen rijden zijn allemaal voorzien van een of zelfs twee kerkjes, veel bloemen, altijd een supermarkt (de Citro) en veel oude, eenvoudige houten huisjes. Overigens is het eerste wat je ziet als je de supermarkt binnenkomt iets wat hier blijkbaar de eerste levensbehoefte is: drank. Heel veel drank. Écht heel veel drank.

Alles ziet er schoon en onderhouden uit. Veel huizen hebben grote tuinen met bloemen en groente. Naast het huis ligt steevast een grote houtopslag: hier wordt overal nog verwarmd met houtkachels. Ook wordt er langs de kant van de weg veel groente en fruit verkocht, we kopen af en toe zelf ook wat, zoals kersen. Kerkhoven liggen meestal buiten de bebouwde kom, prachtig gelegen in de natuur tussen de bomen en vol met bloemen . Wat een mooie laatste rustplaats...

Waar zijn we eigenlijk naar onderweg? Dat is het dorpje Sabile. Hier wordt ieder jaar een wijnfestival gehouden. Sabile heeft namelijk de meest noordelijk gelegen wijngaard van de wereld en heeft daarmee een vermelding in het Guinness Book of Records veroverd. Is het een goede wijn? Dat durven de kenners te betwijfelen, maar ondanks dat de oogst beperkt is wordt het jaarlijks wel verkocht tijdens het festival. We zijn benieuwd!

Helaas blijkt er vandaag overdag nog niks te doen, de echte festiviteiten beginnen pas morgen. Toch is het leuk om door het dorpje te wandelen. Er wordt lokale cider en wijn verkocht en we lunchen met een favoriet Lets gerecht, solanka, een soep.

De belangrijkste ingrediënten van solanka zijn verschillende soorten vlees, zoals rundvlees, varkensvlees of worst, waarvan bouillon wordt getrokken. De soep wordt dan verrijkt met ingemaakte komkommers of zuurkool en bevat vaak ingrediënten zoals aardappelen, wortelen, uien.
Wat solanka uniek maakt, is de toevoeging van verschillende zure ingrediënten, zoals citroensap, azijn of zure room, die de soep zijn kenmerkende pittige smaak geven. De soep smaakt héérlijk!

Barth drinkt er een glas kvass bij: een traditionele gefermenteerde drank afkomstig uit Oost-Europa, met name populair in Rusland, Oekraïne en andere Slavische landen. Het wordt gemaakt van roggebrood of andere granen, die worden gefermenteerd met water, suiker en soms fruit of kruiden. Het fermentatieproces zet de suikers om in alcohol, resulterend in een mild alcoholische drank.

Voor we vertrekken kopen we nog een paar flessen wijn (kijk hieronder toch die prachtige roze kleur van de rabarberwijn!) en cider en stellen de navigatie in op Riga.

Een kilometer later stoppen we alweer. Een dame met waarschijnlijk teveel tijd heeft in haar tuin een enorme poppenverzameling gemaakt en dat is een flinke publiekstrekker geworden. Ruth en Steve leven zich even uit met de poppen ;-)

We zijn Sabile nog maar net uit als ik in het hoge gras een rode vlek zie. Het lijkt een vos, maar omdat ik achter het stuur zit zag ik maar een glimp. Toch keren we de bus en rijden we terug. Het is inderdaad een vos. Even blijft hij nog in het hoge gras zitten, half verscholen, maar dan loopt hij weg. Net voor hij de struiken inloopt kijkt hij nog even om en dat is het moment dat we hem even mooi op camera kunnen vastleggen!

Tegen zeven uur rijden we Riga binnen. Op verzoek van Ruth en Steve delen we de laatste twee nachten van onze gezamenlijke reis een Airbnb, pal bij de brug naar het oude centrum, een geweldige plek. En parkeren op straat is er onbeperkt en gratis, wat ook prettig is vanwege de bus.

Als we bij het gebouw aankomen regent het. Barth gaat alvast met Ruth en Steve mee om even binnen te kijken. Het duurt lang voor ze terug zijn. Er hangen meerdere sleutelkastjes aan de muur en de code die ze van de verhuurder gekregen hebben past niet op het kastje waar de sleutel van het appartement in moet zitten. De code is wél correct voor een ander sleutelkastje dus daar halen ze de sleutel uit en gaan naar het appartement. Tot hun schrik blijken er mensen te wonen, er komt net iemand uit de douche (gelukkig gekleed!).

Dan maar contact zoeken met de verhuurder. Die neemt niet op. Ruth (die dit appartement geboekt had) krijgt het idee dat we bij de neus zijn genomen. Ze neemt contact op met Airbnb en krijgt al snel een telefoonnummer. Als Ruth dat nummer belt neem de verhuurder wel op. Ze blijkt per abuis de verkeerde gegevens door te hebben gegeven. Gelukkig kloppen de nieuwe gegevens wel en niet veel later hebben we onze intrek genomen in het luxe en spiksplinternieuwe appartement. Vanwege het grote aantal sleutelkastjes vermoeden we dat dit hele blok is ingericht voor de verhuur via Airbnb. Voor de toerist is dat fijn, voor de lokale bevolking wordt weer een prachtig huizenblok op een A-locatie onttrokken aan de markt.

Zin in een hapje eten hebben we echter wel dus wordt het een sprintje door de stortregen naar de kebab zaak op de hoek. Met een lekker glaasje wijn erbij redden we het zo wel tot het ontbijt!

Dit is de gereden route: